Mariensztat – miejsce warte uwagi

Mariensztat – początki

Mariensztat to część dawnej jurydyki Warszawy o tej samej nazwie. W pierwszej połowie XVIII wieku, stolica posiadała dwadzieścia osiem takich niezależnych od władz miejskich enklaw. Mariensztat, obok Leszna, Grzybowa, czy Solca, stanowił jedną z najbardziej ludnych. Jej nazwa pochodzi z języka niemieckiego (Marienstadt), co oznacza miasto Marii. Takim samym imieniem ochrzczono tamtejszą główną ulicę.

Właścicielami jurydyki byli bowiem Maria z Kątskich Potocka oraz jej mąż Eustachy Potocki. W większości drewniana zabudowa powstała przed oficjalnym założeniem Mariensztatu. Miejsce mogło powstać i rozwinąć się dzięki przesunięciu się koryta Wisły na wschód, po zagospodarowaniu dawnych terenów pozalewowych. Posiadający zorganizowana strukturę urzędniczą Mariensztat, stał się ważnym ośrodkiem handlu (nie bez znaczenia była bliskość Wisły) oraz rzemiosła. W 1780 roku, drogą kupna, właścicielem miejsca został Stanisław August Poniatowski. To on nadał jurydyce prawa miejskie.

Dzieje Mariensztatu

W 1884 roku wyburzono część budynków Mariensztatu, by postawić na ich miejscu, współcześnie nieistniejący wiadukt Pancera. Przy ulicy Bednarskiej powstał z kolei największy i najlepiej rozwinięty zakład drukarski w Królestwie Polskim, należący do Samuela Orgelbranda. Od dziesięciu lat istnieje poświęcony tej postaci skwer. Warty odwiedzenia jest Rynek Mariensztacki, stanowiący dawniej niewielki, ale najbardziej znaczący na całym Powiślu plac targowy. Na początku dwudziestego wieku powstało przy nim kilka kamienic, w tym największa w ówczesnej Warszawie kamienica Matiasa Taubenhausa.

Mariensztat podczas Powstania Warszawskiego

Niestety zabudowa Mariensztatu bardzo ucierpiała podczas Powstania Warszawskiego. Miejsce odżyło po II wojnie światowej i wtedy też zaczyna się jego barwna historia. Powstanie osiedla mieszkaniowego uczyniło w latach 50tych główny plac miejscem licznych zabaw publicznych. Do odbudowy użyto w części cegły rozbiórkowe. Swoim wyglądem budynki miały nawiązywać do początków jurydyki. Spod dłuta Jerzego Jarnuszkiewicza wyszła zdobiąca fontannę rzeźba chłopców, odsłonięto również widok na kościół św Anny.

Ciekawostkę stanowi budynek przy ulicy Mariensztat 19. Został on wybudowany w ciągu 19 dni. Osiedle stało się ważnym miejscem dla komunistycznej propagandy związanej z przodownictwem pracy. Otrzymanie mieszkania w tym miejscu stanowiło spore wyróżnienie dla budowniczych i przodowników. W tych czasach powstały również socrealistyczna rzeźba przekupki z kurą oraz rzeźby i płaskorzeźby przy ulicy Sowiej 4.Warto zwrócić uwagę na kolorowy mariensztacki zegar oraz zdobienia elewacji niektórych domów. Dziś okolica jest bardzo spokojna, jednak warto wybrać się na spacer niegdyś przepełnionymi gwarem ulicami. Zobaczyć tam można klasycystyczny budynek domu łaziebnego u zbiegu Bednarskiej i Dobrej, później przekształcony w znane liceum społeczne. Do dziś podziwiać można na fasadzie budynku płaskorzeźbę Neptuna i Amfiryty.

Warto również poszukać w tej dzielnicy pamiątki po bohaterze Henryka Sienkiewicza…Spacer urozmaici kilka ważnych dla stolicy, zabytkowych budynków. Gdy zmęczy nas zwiedzanie, możemy odwiedzić pub Pod Baryłką, w którym znajdziemy dawne fotografie Mariensztatu.

Fot. Pixabay

Zobacz też:

• Mury obronne Warszawy